18. Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior)

Jeśli o dębie mówi się, że jest królem drzew, to jesion jest cesarzem. Wśród drzew leśnych może być jednym z najwyższych, osiągając do 40 m wysokości.  Jest wrażliwy na mróz, dlatego jesiony są jednymi z ostatnich drzew liściastych, które zamieniają liście wiosną. To właśnie po złożonych liściach można rozpoznać jesion, ponieważ są one wykonane z małych pierzastych liści (podobne do liści żurawia). Czarne, owłosione pąki na gałązkach są bardzo efektowne. Kwiat pojawia się przed liśćmi drzewa i wyróżnia się tym, że zarówno męskie, jak i żeńskie kwiaty rosną w tym samym miejscu, wytwarzając skrzydlate orzechy podobne do klonu lub wiązu. Żyje ponad 250 lat w idealnym środowisku i lubi wilgotną, luźną, bogatą w składniki odżywcze glebę.

W ostatnich latach jesiony były nękane przez grzybiczą chorobę martwicy jesionu, która powoduje zamieranie i obumieranie jesionów podczas suchych lat. Drewno jesionu jest mocne, elastyczne i wykorzystywane głównie do produkcji sprzętu sportowego - wioseł, nart, kijów czy trzonków do narzędzi

W medycynie ludowej kora jesionu jest używana do okładów jako środek dezynfekujący, liście i owoce do herbat, maści i kąpieli przeciw dnie moczanowej i reumatyzmowi, ponieważ rozpuszcza sole kwasu moczowego. Nasiona i herbata z nich wzmacniają wątrobę i śledzionę.

Według celtyckiego kręgu drzew, ludzie związani z jesionem poczęci od 21 do 30 listopada lub od 21 do 30 maja, mają silne przywiązanie do tradycji i doceniają wszystko, co było dawniej. Uwielbiają klasyczne czeskie jedzenie, słuchają muzyki klasycznej, czytają klasykę. Twierdzą, że każda zmiana jest na gorsze i po co zmieniać to, co działa. Jeśli spotkasz osobę spod znaku jesionu, jest ona przystojna, wygląda młodzieńczo z świetną kondycją, jest czysta, niezachwiana, moralna i chce być niezależna.

Drzewo opowiadające historię

Drzewo, przed którym stoisz, ma 28 m wysokości i ponad 230 cm obwodu pnia. Ma, co najmniej 80 lat. Zatem pamięta wysiedlenie pierwotnej ludności niemieckiej i początek zasiedlania gospodarstw rolnych. Ile osób zostało wysiedlonych, kto pozostał i jak wyglądały Velké Losiny po II wojnie światowej?

Gmina Velké Losiny przed II wojną światową była czysto niemiecką gminą z zaledwie kilkoma czeskimi rodzinami. Wydarzenia po 1 maja 1945 r. były kilkakrotnie przywoływane w kronikach na przestrzeni lat. Z wpisu kronikarza Jaroslava Paclíka z 1965 roku dowiadujemy się, że w naszej gminie Groß Ullersdorf (Velké Losiny) mieszkało około 2500 mieszkańców narodowości niemieckiej i około 20 Czechów, których nazwiska są  w kronice. Oprócz tych obywateli, w tym czasie w gminie mieszkało tymczasowo około 300 obywateli niemieckich, głównie kobiet i dzieci, którzy uciekli ze swoich wojną zniszczonych domów w Essen, Dortmundzie i Hanowerze. Kolejnych około 500 Niemców uciekło przed frontem z Górnego Śląska, Siedmiogrodu i Opawy.

Wysiedlenie obywateli narodowości niemieckiej miało miejsce w 1946 i 1947 roku. Obóz zbiorczy znajdował się w Šumperku (czyt. Szumperku) i wysiedlono 2 015 osób.

W 1951 r. kronikarz Rudolf Veselý  ponownie sporządził listę nowych mieszkańców, którzy osiedlili się w pustych domach, w tym numer opisowy, imię i nazwisko oraz miejscowość, z której pochodził nowy mieszkaniec. Odnotował, że mieszkańcy pochodzili głównie z regionu Haná i Czech, inni z Wołoszczyzny, Słowacji i Wołynia. Po jednej rodzinie przybyło z Polski, Słowacji, Austrii i Syrii. Pozostało sześć rodzin i jedna rodzina niemiecka.

1 
1937, z niemieckiego albumu fotograficznego przedstawiającego poszczególne domy we wsi, SOkA Šumperk