13. Buk zwyczajny (Fagus sylvatica)

Któż by nie znał majestatyczny buk i  lasy bukowe tutaj w górach, które ze swoimi jasnymi, prostymi kolumnami, miedzianym dywanem opadłych liści i nieprzepuszczalnymi zielonymi dachami są miejscem chłodzącym w upalne dni? Wiosną pod bukami można znaleźć roślinność, taką jak zawilce, fiołki, pleszki i pierwiosnki. Znikają one, gdy tylko drzewa wypuszczą liście, a w cieniu ich korony rosną tylko rośliny cieniolubne. Buki rosną w gęstych drzewostanach i są dobrymi zarządcami światła, chroniąc swoje pnie liśćmi przed światłem słonecznym i przegrzaniem.

Buk ma mocne, twarde drewno, ale ze względu na brak kwasu garbnikowego nie jest zbyt trwały i szybko gnije. Jego owocami są orzeszki bukowe - trójkątne orzechy ukryte w kłującej szyszce. W tak zwanych „latach zbiorów” pod drzewami można znaleźć i skosztować dużej liczby owoców i szyszek.

W medycynie ludowej stosuje się korę, drewno i owoce, wywar z nich pomaga na gorączkę i działa przeciwzapalnie. Herbata z liści doskonale nadaje się do ziaren jęczmienia lub płukania skóry w stanach zapalnych.

Według celtyckiego horoskopu drzew ludzie poczęci 21 grudnia (przesilenie zimowe) mają następujące cechy: odwagę, twardość, stałość, pewność, osobowość, surowość i solidne zdrowie. Można powiedzieć, że osoba ta wytrzymuje więcej niż myśli. Chce być wszędzie pierwsza, wszystko słyszeć, wszystko widzieć, nie chce być „bezczynna” i chce gdzieś dotrzeć. Nie umie odpoczywać, a jej dzieci i przyjaciele nie mają z nim łatwo.

Buki mogą dożywać nawet 400 lat, ale ze względu na gospodarcze wykorzystanie drewna, stare drzewa najczęściej widuje się w parkach, ogrodach lub na słabo dostępnych terenach w górach.

Drzewo opowiadające historię

Buk czerwonolistny jest cenny ze względu na typowy kolor liści. Ten okaz na „Knížáku“ (czyt. „Kniżaku”) ma 23 m wysokości, a jego pień o obwodzie 290 cm jest uderzającym elementem na skraju placu. Jego wiek szacuje się na 100 lat i dlatego może być świadkiem rozwoju łaźni po proklamowaniu Pierwszej Republiki. Mógłby opowiedzieć całą historię ostatniego stulecia, ale przedstawi jedną z ważnych osobistości uzdrowiska - panią doktor Jandovą.

Doktor Dobroslava Jandová rozpoczęła pracę w Pawilonie „Eliška“ (czyt. „Eliszka”) dla dorosłych pacjentów neurologicznych w uzdrowisku Velké Losiny w lipcu 1973 roku.

W tamtych czasach nie było „karetek pogotowia”, a w sytuacjach kryzysowych lekarze i pielęgniarki musieli radzić sobie sami. Często dyżurowali w nocy, zajmując się ostrymi stanami mieszkańców z całej doliny, od Velkich Losin po Červenohorské sedlo (pol. Przełęcz Czerwonogórska) . Doświadczyli czasów bez telefonów komórkowych i komputerów, z których nauczyli się korzystać dopiero później.

W tym czasie pacjenci i personel uzdrowiska otrzymywali przydział: dwie butelki wody mineralnej dziennie, ponieważ w pawilonie „Eliška“(czyt. „Eliszka”) nie było wodociągu z bieżącą wodą, a w pawilonie „Knížecí” (tzn. Książęcym) mieli wodę ze studni. W ciągu roku, dzięki prośbom skierowanym do centrali, doprowadzono wodę i panie pracujące w kuchni były bardzo szczęśliwe. W ciągu trzech lat udało się zainstalować sprzęt alarmowy i komunikacyjny w każdym pokoju pacjentów z centralnym punktem u pielęgniarek, a jadalnia została odnowiona z nowymi stołami i krzesłami, dzięki czemu nawet pacjenci na wózkach inwalidzkich mogli zjeść posiłek w przyjemnym otoczeniu, a nie w nieodpowiednich pomieszczeniach.

Pani doktor Jandová z sentymentem wspomina na zespół doskonałych pielęgniarek i rehabilitantów (obecnie fizjoterapeutów) oraz na wspaniały etap swojego życia w Velkich Losinach. To były piękne lata z urządzanymi balami w uzdrowisku, „Mikołajkami” dla pacjentów i turniejami gry w kulki także dla pacjentów na dziedzińcu.

1978, MUDr. Vladimír Beran, SOkA Šumperk

1978, MUDr. Dobroslava Jandová, SOkA Šumperk

1980, SOkA Šumperk